Η βελτίωση του βιότοπου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επανεισαγωγή ενός είδους σε μια περιοχή, όταν το αίτιο της εξαφάνισης του ήταν η μεταβολή των χρήσεων γης, η καταστροφή των δασών, η υπερβόσκηση κ.α.. Εκτός όμως από αυτή την περίπτωση, η παράλληλη βελτιωτική δράση μας και η επέμβασή μας στην περιοχή, που θα γίνει η απελευθέρωση, αποτελεί μια μοναδική «ασφαλιστική δικλείδα» για την επιτυχία του αναπληθυσμού.
Οι βελτιωτικές επεμβάσεις μας στο βιότοπο θα εξασφαλίσουν τις προϋποθέσεις ανάπτυξης ενός υγιούς άγριου πληθυσμού και θα συντελέσουν στην αύξηση του μεγέθους του. Ιδιαίτερα, όταν υπάρχει πιθανότητα ένα εκ των απαραίτητων διαθεσίμων του βιοτόπου να είναι σε έλλειψη κάποια στιγμή του έτους (η τροφή στα τέλη του χειμώνα, το νερό στα τέλη του καλοκαιριού κ.τ.λ.), η βελτίωση του είναι ο μόνος τρόπος να μην οδηγηθούμε, με μαθηματική ακρίβεια, στην αποτυχία.
Σκοπιμότητα των έργων βελτίωσης ενδιαιτημάτων δεν είναι μόνο η αύξηση των ειδών της πανίδας, αλλά και η ευαισθητοποίηση των κυνηγών, αγροτών και άλλων χρηστών στην προστασία του περιβάλλοντος. Ωστόσο σε σχετική έρευνα βρέθηκε πως σε πολλά έργα βελτίωσης ενδιαιτημάτων στην Ελλάδα καταγράφονται ζημιές και κλοπές με αποτέλεσμα να μειώνεται η αποτελεσματικότητα του εγχειρήματος.
Φυτεύσεις θάμνων και καρποφόρων δέντρων
Σε τράφους, αποστραγγισμένα κανάλια και άκρες αγροτικών δρόμων μπορεί να γίνει η φύτευση μικρών θάμνων για την προσφορά κάλυψης και τροφής στην πανίδα. Από τα δασικά φυτώρια μπορεί να γίνει δωρεάν προμήθεια σπάρτου και πυράκανθου (μετά από σχετικό αίτημα προς το τοπικό Δασαρχείο το οποίο το προωθεί στη συνέχεια στη Δ/νση Αναδασώσεων). Από τα ιδιωτικά φυτώρια μπορεί να γίνει προμήθεια καρποφόρων, όπως αχλαδιάς, κορομηλιάς, συκιάς και κουμαριάς.
Στα δέντρα αυτά πρέπει να γίνει προσεκτική επιλογή της θέσης που θα φυτευτούν ώστε να εξασφαλιστεί η μελλοντική καρποφορία τους, για παράδειγμα εάν σε δειτονικές θέσεις υπάρχουν αχλαδιές τότε υπάρχουν πολλές πιθανότητες οι αχλαδιές που θα φυτευτούν να πιάσουν. Το μέτρο της φύτευσης θάμνων και δέντρων έχει μακροχρόνια οφέλη για τα θηράματα, αλλά και το περιβάλλον γενικότερα.
Μια άλλη ενέργεια στο ίδιο κλίμα είναι ο εμβολιασμός «άγριων δέντρων» ώστε να τα μετατρέψουμε σε καρποφόρα προς όφελος της πανίδας.
Πολυετή σπορά σε γωνίες χωραφιών
Σε γωνίες των χωραφιών, μισού περίπου στρέμματος, όπου η παραγωγή δεν είναι μεγάλη ή σε εγκαταλελειμμένες καλλιέργειες, μπορεί να γίνει συμφωνία με τον γεωργό και να πραγματοποιείται σπορά. Η σπορά που προτείνεται να γίνει:
•Με μείγμα φυτών όπως βίκος, μηδική, κριθάρι, βρώμη και μαλακό σιτάρι και να μείνει ως έχει για τρία περίπου χρόνια.
•Με αγριαγκινάρα, βίκο και κριθάρι για πέντε τουλάχιστον έτη.
Τα ανωτέρω μπορούν να συνδυαστούν και να προσφέρουν πολλαπλά οφέλη κάλυψης, θέσεων φωλεοποίησης και τροφής στο μικρό θήραμα.
Με τον τρόπο αυτό μπορούν να σπαρθούν αρκετές δεκάδες κομμάτια μισού περίπου στρέμματος και να ευνοηθεί το θήραμα σε μια περιοχή πέντε περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων, σύμφωνα με τα διαθέσιμα χρήματα.
Σπορές σε ελαιώνες
Η εντατική κατεργασία του εδάφους (φρεζάρισμα) για την καταπολέμηση των ζιζανίων δεν είναι και ότι καλύτερο για τον ελαιοπαραγωγό αλλά και για τον κυνηγό. Το φρεζάρισμα μπορεί να θανατώσει μικρούς λαγούς και να υποβαθμίσει τη θρεπτική αξία της τροφής τα ανωτέρω προβλήματα για τον ελαιοπαραγωγό και τον λαγοκυνηγό μπορούν να επιλυθούν με την σπορά ψυχανθών (βίκου και μηδικής). Τα ψυχανθή δεσμεύουν άζωτο από την ατμόσφαιρα με αποτέλεσμα την αύξηση της γονιμότητας του εδάφους. Η σπορά προτείνεται να γίνεται το φθινόπωρο.
Φυτεύσεις καρποφόρων δέντρων σε δάση
Σε εκτεταμένα δάση χωρίς διάκενα και με λίγα είδη δέντρων ή θάμνων, όπως μπορεί να συμβαίνει σε δάση πεύκης, τα θηράματα συχνά αντιμετωπίζουν μειωμένη ποιότητα τροφής. Για το σκοπό αυτό προτείνονται οι εξής επεμβάσεις:
•Από τα δασικά φυτώρια είναι δυνατή η δωρεάν προμήθεια καρυδιών, καστανιών και κρανιάς (μετά από σχετικό αίτημα προς το τοπικό Δασαρχείο). Από τα ιδιωτικά φυτώρια μπορεί να γίνει προμήθεια μηλιάς, κερασιάς, αχλαδιάς, και άλλων καρποφόρων (σύμφωνα με τα διαθέσιμα χρήματα). Στα δέντρα αυτά θα γίνει προσεκτική επιλογή της θέσης που θα φυτευτούν ώστε να εξασφαλιστεί η μελλοντική καρποφορία τους. Αυτονόητο είναι πως εάν στην περιοχή υπάρχει σε αφθονία αυτό το είδος δεν θα γίνουν φυτεύσεις του είδους αυτού, για παράδειγμα σε καστανοδάση δεν θα πάμε να φυτέψουμε καστανιές. Το μέτρο της φύτευσης δέντρων έχει μακροχρόνια οφέλη για τα θηράματα, αλλά και για το περιβάλλον γενικότερα, και βρίσκει ευρεία αποδοχή.
•Σπορές διάκενων και εγκαταλειμμένων αγρών. Αυτή η παρέμβαση μπορεί να εφαρμοστεί σε περιοχές που δεν γίνεται εντατική βόσκηση ή να υπάρξει συγκατάβαση του κτηνοτρόφου ώστε να μην μας καταστρέψει την σπορά. Κύριος σκοπός είναι να επωφεληθούν ο λαγός, η πέρδικα και κατά δεύτερον ο αγριόχοιρος και τα άλλα θηράματα. Η σπορά προτείνεται να γίνει με μίγμα φυτών όπως ο βίκος, το κτηνοτροφικό μπιζέλι, το μαλακό σιτάρι, το κριθάρι. Με τον τρόπο αυτό μπορούν να σπαρθούν αρκετές δεκάδες κομμάτια μισού περίπου στρέμματος.
Βιβλιογραφία
• Σώκος Χ., Βελτίωση ενδιαιτημάτων στους νομούς Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής, Θεσσαλονίκη. www.panida.gr
•Θωμαΐδης, Χ., Θ. Καραμπατζάκης, Γ. Λογοθέτης & Γ. Χριστοφορίδου.1996. Τεχνικός Οδηγός Βελτίωσης των βιοτόπων. Κυνηγετική Ομοσπονδία Μακεδονίας Θράκης, Θεσσαλονίκη
•Καμπούρογλου, Π. Ν. 1998. Πρακτικός Οδηγός Αναπληθυσμού Βιοτόπων.
Κυνηγετική Ομοσπονδία Στερεάς Ελλάδας, Αθήνα